Pamięć uważana jest za jedną z najważniejszych funkcji mózgu. Nic dziwnego, że ta umiejętność rejestrowania i ponownego przywoływania informacji, skojarzeń i wrażeń zmysłowych jest wręcz niezbędna dla naszego codziennego funkcjonowania. Najistotniejsze znaczenie ma w pierwszych miesiącach i latach życia, kiedy to zapamiętywanie przez dziecko własnych doświadczeń, ich systematyzowanie i wykorzystywanie w późniejszym okresie jest niezbędnym warunkiem rozwoju.
Badania naukowe dowodzą, że ludzka pamięć rozwija się już w okresie prenatalnym, natomiast swoją pełną dojrzałość osiąga dopiero ok. 15 roku życia. Pomiędzy tymi dwoma biegunami czasu my – jako nauczyciele, rodzice i specjaliści – powinniśmy wspierać i stymulować dziecko w rozwoju tej funkcji mózgu.
Niezmiernie ważnym etapem rozwoju pamięci u człowieka jest wiek przedszkolny, często nazywany „wiekiem pamięci”. Mimo, iż u przedszkolaka nadal dominuje pamięć mimowolna, to właśnie około 5 roku życia zaczyna kształtować się pamięć dowolna, dochodzi do rozwoju myślenia logicznego. To znakomity moment, by móc wprowadzić do nauki i zabawy z dzieckiem techniki ułatwiające zapamiętywanie.
Co zatem możemy zrobić, by na co dzień wspierać pamięć przedszkolaka? Poniżej przedstawiamy propozycje zabaw i ćwiczeń:
Memory – gra znana i lubiana przez wszystkich. Polega na łączeniu par identycznych obrazków ( po wcześniejszemu zapamiętaniu miejsca ich położenia).
Zagadki – oprócz rozwoju pamięci zmuszają do myślenia logicznego oraz problemowego. Poza tym dzieci uwielbiają ten rodzaj aktywności.
Nauka wierszyków, rymowanek i piosenek – wspólna recytacja czy śpiewanie to znakomita zabawa doskonaląca pamięć i sposób na zabicie nudy, np. gdy właśnie utknęliśmy w korku…
Zabawa w skojarzenia – polega na dobieraniu par obrazków pasujących do siebie pod pewnym względem. To zabawa rozwijająca nie tylko pamięć, ale również zdolność skupiania uwagi, spostrzegawczość oraz logiczne myślenie.
Czytanie dziecku jego ulubionych książek z domowej biblioteczki. Po kilkukrotnym wysłuchaniu tego samego opowiadania lub wiersza przedszkolak powtarza go bez problemu samodzielnie.
Gry planszowe – na rynku dostępnych jest mnóstwo ciekawych propozycji gier. Warto podkreślić, że zdecydowaną zaletą „grania w planszówki” jest rozwój umiejętności planowania ruchu, przewidywania posunięć przeciwnika, wymyślanie altenatyw oraz zapamiętywanie poszczególnych sytuacji. Dziecko uczy się dzięki nim zdrowej rywalizacji oraz pokornego znoszenia porażek. Poza tym gry planszowe zapewniają świetną zabawę całej rodzinie, pomagają budować i utrwalać relacje i są „zdrową” alternatywą dla gier komputerowych.
Zabawy sekwencyjne (wprowadzające sekwencje) – to zabawa np. w powtarzanie ciągów numerów, słów, dźwięków czy przedmiotów, wystukiwanie rytmów, odpowiadanie na pytania dotyczące obejrzanej przed chwilą ilustracji czy wysłuchanego tekstu. Zaletą tych zabaw jest to, że jedynym ograniczeniem jest nasza kreatywność w ich tworzeniu.
Zabawy rozwijające zdolność skupiania uwagi i koncentracji. Liczne badania naukowe pokazują, że problemy z pamięcią u dzieci zdarzają się coraz częściej, a za ten stan odpowiada w dużej mierze brak zdolności koncentracji. Warto więc angażować swoją pociechę w zabawy, które wymagają choć chwilowego skupienia uwagi, jak np. układanie puzzli czy kolorowanie.
Aby zabawy i ćwiczenia rozwijające pamięć przyniosły zamierzony skutek muszą być ciekawe dla przedszkolaka, powinny opierać się na jego zainteresowaniach, a poziom ich trudności powinien być dostosowany do możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka. Trening umysłu powinien być naturalnie włączony w codzienną aktywność malucha, która musi być dla niego atrakcyjna i nie może być jedynie przykrym obowiązkiem, który działa zniechęcająco.
Wspierając rozwój tej ważnej funkcji mózgu Twojego dziecka, jaką jest pamięć, warto również zadbać o:
– zdrowy sen – to właśnie podczas snu mózg „segreguje, układa” i utrwala wiadomości, które w trakcie całego dnia „wpadły” do mądrej główki. Jeśli Twój maluch potrzebuje poobiedniej drzemki – pozwól mu na to. Układ nerwowy Twojego dziecka najlepiej wie, czego potrzebuje.
– zdrową dietę – wprowadź do menu swojej pociechy źródła nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin z grupy B oraz magnezu (np. orzechy i jajka) Są one niezbędne do prawidłowej pracy mózgu i układu nerwowego.
– aktywność fizyczną na świeżym powietrzu. Mimo, że według badań najkorzystniejsze dla mózgu dziecka są ćwiczenia wymuszające rytmiczny i naprzemienny ruch kończyn, np. jazda na rowerze czy pływanie – każda forma ruchu na świeżym powietrzu doskonale wpłynie na kondycję mózgu i układu nerwowego Twojego dziecka. Zabawy ruchowe zwiększają napływ krwi do mózgu, a tym samym jego dotlenienie.
Pamiętajmy: to w okresie przedszkolnym następuje dynamizacja funkcji poznawczych, w tym pamięci, mózg kilkulatków jest wyjątkowo chłonny i plastyczny . Naturalne jest więc to, że wspieranie i stymulowanie rozwoju pamięci dziecka oraz sposób, w jaki zainicjujemy ćwiczenia rozwijające tą funkcję umysłu zaprocentuje w przyszłości – w rzeczywistości szkolnej.
